Temat: Pierwsza wojna światowa.
Uczniowie wysłuchali przygotowanego tematu, obejrzeli mapy i ilustracje związane z tematem lekcji:
Jak to się zaczęło?
Na początku XX wieku państwa europejskie podzieliły się na dwa bloki, zwane Trójprzymierzem i Trójporozumieniem. W każdym z nich trzy państwa odgrywały najważniejszą rolę (dlatego „trój-”).
Kraje należące do Trójprzymierza nazywano też państwami centralnymi, bo znajdowały się w centrum Europy. Z kolei Trójporozumienie zwane było ententą, od francuskiego entente cordiale, czyli „serdeczne porozumienie”, bo tak określano dobre stosunki między Francją i Wielką Brytanią na przełomie XIX i XX wieku.
Między państwami obu bloków narastała wrogość, zarówno w Europie, jak i w koloniach. Oba bloki od dawna się zbroiły, a wojskowi wyraźnie dążyli do tego, by wypróbować armie w boju. Potrzebny był tylko punkt zapalny. Stało się nim zabójstwo austriackiego następcy tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Dokonano go 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie, mieście należącym do Bośni, która była wtedy częścią Austro‑Węgier. W wyniku zawartych sojuszy do 6 sierpnia prawie cała Europa znalazła się w stanie wojny.
Jak walczono?
Do prowadzenia wojny wykorzystano wiele wynalazków z XIX wieku. Kolej żelazna i parowce ułatwiały transport żołnierzy, broni i innego zaopatrzenia na duże odległości, można też było prowadzić z nich ostrzał wroga. Fabryki umożliwiały szybką produkcję broni, mundurów, żywności i innych artykułów potrzebnych podczas wojny. Środki łączności pozwalały bardzo szybko informować o położeniu swoim i przeciwnika, przekazywać rozkazy i inne wiadomości. Za pomocą aparatów fotograficznych można było wykonywać zdjęcia szpiegowskie i podobnie jak filmy wykorzystywać w propagandzie. Takie zdjęcia i filmy przekazują nam dzisiaj wiele informacji o tej wojnie.
Pojawiły się też wynalazki bezpośrednio związane z działaniami zbrojnymi, przede wszystkim nowe rodzaje broni.
Dlaczego wielka, dlaczego światowa?
Wielka liczba frontów w różnych krajach to jeden z powodów, dla których wojna ta nazywana jest światową.
W walkach tych brali udział żołnierze z bardzo wielu państw. Na przykład pod Gallipoli w Turcji wsławili się Australijczycy i Nowozelandczycy. Do tej pory rocznica tej bitwy obchodzona jest jako święto narodowe w Australii i Nowej Zelandii.
Szacuje się, że łącznie w wojnie zginęło ponad 16,5 miliona osób (w tym 9,4 miliona z ententy i nieco ponad 7 milionów z państw centralnych). To jeden z powodów, dla których nazwano ją wielką. Wojna była bardzo wyniszczająca, ale bardzo długo nie przynosiła rozstrzygnięcia.
Koniec zmagań
Rosja wycofała się z wojny po rewolucji bolszewickiej w 1917 roku. Również Niemcom zaczęła grozić rewolucja, czyli bunt ludności, co skłoniło je do zawieszenia broni. W monarchii austro‑węgierskiej także nie było woli walki, a poszczególne narody wchodzące w jej skład zaczęły tworzyć własne państwa.
Ze względu na to, że wojna objęła wiele państw z całego świata oraz z powodu olbrzymiej liczby ofiar została nazwana wielką albo światową wojną. Zakończyła się porażką państw centralnych i przyniosła duże zmiany na mapie Europy.
Zadanie domowe (dla chętnych): Obejrzeć filmik (11min) i odpowiedzieć w zeszycie na pytania: https://www.youtube.com/watch?v=4SFF_iaozbw
- Podaj datę bitwy nad Marną, pod czas której zatrzymano ofensywę niemiecką na froncie zachodnim.
- Podczas której bitwy (miejsce i rok) użyto po raz pierwszy gazów bojowych?
- Podczas której bitwy (miejsce i rok) użyto po raz pierwszy czołgów?
Na szóstkę:
4. Która strona (państwa centralne czy ententy) przodowała w konstruowaniu i wprowadzaniu do użytku czołgów?
5. W którym roku i po której stronie włączyły się do walk Bułgaria i Turcja, a w którym roku i po której stronie Włochy i USA?
6. Podaj datę i miejsce podpisania rozejmu kończącego działania wojenne na frontach.